سی تی اسکن چیست؟
آشنایی با انواع سی‌تی‌اسکن از جمله سه‌بعدی و بازسازی تصویر در مرکز کوثر شهریار با دستگاه پیشرفته زیمنس آلمان. توضیح کامل آمادگی‌های لازم هر نوع اسکن.
سی‌تی اسکن چیست؟
سی‌تی‌اسکن (CT Scan) یک روش تصویربرداری دقیق است که با استفاده از اشعه X و پردازش‌های رایانه‌ای، تصاویر مقطعی از بدن تهیه می‌کند. این روش برای تشخیص سریع مشکلات داخلی مانند سکته، تومور، آسیب‌دیدگی و بیماری‌های مختلف اندام‌ها کاربرد فراوانی دارد. در مرکز تصویربرداری پزشکی کوثر شهریار، سی‌تی‌اسکن با دستگاه پیشرفته زیمنس (Siemens) ساخت آلمان انجام می‌شود. این دستگاه از نسل جدید فناوری‌ها برای تصویربرداری دقیق، کم‌اشعه و با وضوح بالا بهره می‌برد.
سی‌تی‌اسکن مغز
سی‌تی‌اسکن مغز معمولاً برای تشخیص خونریزی، سکته، تومورها یا صدمات ناشی از ضربه انجام می‌شود. این بررسی در شرایط اورژانسی کاربرد فراوانی دارد و دقت بالا در تشخیص، به درمان سریع و مؤثر کمک می‌کند.
آمادگی: در صورت استفاده از ماده حاجب، باید حداقل ۴ ساعت ناشتا باشید. اگر بیمار سابقه حساسیت به مواد حاجب دارد، باید به پزشک اطلاع دهد.
سی‌تی‌اسکن قفسه سینه (ریه‌ها)
برای بررسی عفونت‌های ریوی، توده‌ها، بیماری‌های مزمن ریه یا بررسی آسیب‌های وارد شده به قفسه سینه انجام می‌شود. سی‌تی‌اسکن قفسه سینه با دستگاه زیمنس کوثر شهریار با دقت بالا و در کمترین زمان ممکن انجام می‌شود.
آمادگی: بسته به نظر پزشک، ممکن است ناشتا بودن لازم باشد. همچنین بهتر است از پوشیدن لباس‌های دارای فلز یا زیپ خودداری کنید.
سی‌تی‌اسکن شکم و لگن
برای بررسی اعضایی مانند کبد، کلیه، روده‌ها و مثانه انجام می‌شود. تشخیص بیماری‌هایی مثل سنگ کلیه، التهاب روده یا تومورها از کاربردهای اصلی این اسکن است.
آمادگی: معمولاً بیمار باید ۴ تا ۶ ساعت ناشتا باشد و مایع حاجب خوراکی یا تزریقی مصرف کند. همچنین بهتر است بیمار از مصرف غذاهای نفاخ خودداری کند.
سی‌تی‌اسکن ستون فقرات
در بررسی دیسک‌ها، تنگی کانال نخاعی، آسیب‌دیدگی مهره‌ها یا دردهای مزمن کمر و گردن کاربرد دارد. دستگاه زیمنس مرکز کوثر با رزولوشن بالا امکان بررسی دقیق اجزای استخوانی و بافت‌های اطراف ستون فقرات را فراهم می‌کند.
آمادگی: نیازی به آمادگی خاصی نیست مگر با دستور پزشک. همراه داشتن عکس‌های یا گزارش‌های قبلی توصیه می‌شود.
سی‌تی آنژیوگرافی (CT Angiography)
در این نوع سی‌تی‌اسکن، تصاویر دقیقی از رگ‌های قلب، مغز، کلیه یا دیگر اعضا تهیه می‌شود. این روش در تشخیص گرفتگی رگ‌ها یا مشکلات عروقی بسیار دقیق است.
آمادگی: ناشتا بودن برای ۶ ساعت، بررسی عملکرد کلیه‌ها، و در برخی موارد مصرف دارو برای کنترل ضربان قلب لازم است.
سی‌تی‌اسکن صورت و سینوس‌ها(PNS)
Paranasal Sinuses سینوس‌های پارانازال یا اطراف بینی است،سی‌تی‌اسکن صورت و سینوس‌ها یکی از کاربردی‌ترین روش‌های تصویربرداری در تشخیص بیماری‌ها، عفونت‌ها و آسیب‌های ناحیه صورت، بینی و سینوس‌های اطراف آن است. این نوع سی‌تی‌اسکن اطلاعات دقیقی درباره وضعیت حفره‌های سینوسی، شکستگی استخوان‌های صورت، انحراف تیغه بینی، یا وجود توده و کیست ارائه می‌دهد.
این اسکن برای برنامه‌ریزی جراحی‌هایی مانند جراحی زیبایی بینی (رینوپلاستی)، جراحی پولیپ بینی، سینوزیت مزمن، یا اصلاح شکستگی‌های صورت بسیار کاربرد دارد. پزشک با استفاده از تصاویر دقیق سه‌بعدی می‌تواند محل دقیق ضایعه یا ساختارهای حساس مانند مجرای اشکی، حفره چشم و سینوس‌های اتموئید را بررسی کند.
وقتی گفته می‌شود "سی‌تی‌اسکن PNS"، منظور سی‌تی‌اسکن از سینوس‌های اطراف بینی است که معمولاً برای بررسی:
• سینوزیت مزمن یا حاد
• پولیپ بینی
• انحراف تیغه بینی
• عفونت یا توده در سینوس‌ها
• آمادگی برای جراحی بینی یا سینوس به‌کار می‌رود.
سینوس‌های پارانازال، حفره‌های پر از هوا هستند که در اطراف بینی و داخل استخوان‌های صورت قرار دارند. این سینوس‌ها شامل:
• سینوس‌های پیشانی (Frontal)
• سینوس‌های فکی (Maxillary)
• سینوس‌های غربالی (Ethmoid)
• سینوس‌های پروانه‌ای (Sphenoid)
آمادگی‌های لازم:
در اغلب موارد نیازی به ناشتایی نیست مگر اینکه همراه با تزریق ماده حاجب انجام شود.
باید از همراه داشتن اشیای فلزی مانند گوشواره، گیره سر یا دندان مصنوعی خودداری شود.
اگر سابقه جراحی یا شکستگی در ناحیه صورت دارید، اطلاع به پزشک مهم است.
در صورت وجود حساسیت به مواد حاجب یا مشکلات تنفسی، پیش از اسکن با پزشک مشورت شود.
سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی (3D CT Scan)
یکی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین امکانات مرکز تصویربرداری پزشکی کوثر شهریار، سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی با دستگاه زیمنس آلمان است. در این نوع اسکن، تصاویر دوبعدی به‌صورت نرم‌افزاری ترکیب شده و یک تصویر سه‌بعدی با دقت بالا از ناحیه مورد نظر ساخته می‌شود. این روش در برنامه‌ریزی جراحی‌ها، بررسی ساختارهای پیچیده بدن (مانند فک، صورت، استخوان‌های لگن یا ستون فقرات) بسیار کاربردی است.
آمادگی: بسته به ناحیه مورد بررسی، ممکن است ناشتا بودن یا مصرف ماده حاجب لازم باشد.
سی‌تی‌اسکن تزریقی و خوراکی (با ماده حاجب)
در برخی از انواع سی‌تی‌اسکن، برای وضوح بیشتر تصویر و تشخیص دقیق‌تر، از ماده حاجب (کنتراست) استفاده می‌شود. این ماده به‌صورت تزریقی یا خوراکی به بیمار داده می‌شود تا اندام‌ها، رگ‌ها یا ضایعات بهتر در تصاویر قابل مشاهده باشند.
سی‌تی‌اسکن با تزریق ماده حاجب (تزریقی)
در این روش، ماده حاجب معمولاً از طریق سرم وریدی به بدن تزریق می‌شود. این ماده باعث مشخص شدن بهتر رگ‌ها، توده‌ها یا بخش‌هایی از اندام‌ها می‌شود که بافت متفاوتی دارند. در مواردی مانند سی‌تی آنژیوگرافی یا بررسی تومورها، استفاده از ماده تزریقی ضروری است.
آمادگی‌های لازم:
حداقل ۴ تا ۶ ساعت ناشتا باشید.
عملکرد کلیه‌ها باید بررسی شود (برای ایمنی در دفع ماده حاجب).
در صورت داشتن سابقه حساسیت به ماده حاجب یا بیماری‌های کلیوی، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
نوشیدن آب بعد از اسکن به دفع سریع‌تر ماده کمک می‌کند.
سی‌تی‌اسکن با ماده حاجب خوراکی
در این روش، ماده حاجب به‌صورت خوراکی (مایع مخصوص) قبل از انجام اسکن نوشیده می‌شود تا دستگاه گوارش (معده، روده کوچک و بزرگ) بهتر دیده شود. این نوع معمولاً در سی‌تی‌اسکن شکم و لگن کاربرد دارد.
آمادگی‌های لازم:
معمولاً باید ۴ تا ۶ ساعت قبل از اسکن ناشتا باشید.
مایع حاجب خوراکی را طبق دستور تکنسین، در بازه مشخصی قبل از انجام اسکن بنوشید.
ممکن است نیاز به مصرف داروی ملین یا قطع موقتی بعضی داروها باشد.
طعم ماده خوراکی ممکن است کمی تلخ یا گچی باشد ولی برای تصویربرداری دقیق ضروری است.
نکات مهم درباره مواد حاجب
مواد حاجب به‌طور کلی بی‌خطرند، ولی در موارد نادر ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شوند (قرمزی، خارش، تنگی نفس).
افراد با سابقه آسم، دیابت یا مشکلات کلیوی باید حتماً قبل از انجام سی‌تی‌اسکن با ماده حاجب با پزشک مشورت کنند.
اگر باردار هستید یا احتمال بارداری وجود دارد، موضوع را حتماً به مرکز تصویربرداری اطلاع دهید.
سی‌تی‌اسکن با بازسازی تصویر (Image Reconstruction)
بازسازی تصاویر سی‌تی‌اسکن به‌معنای پردازش نرم‌افزاری تصاویر خام برای افزایش وضوح، حذف نویز یا ایجاد نماهای جدید از زوایای مختلف است. این قابلیت در دستگاه زیمنس مرکز کوثر شهریار وجود دارد و به پزشکان امکان بررسی دقیق‌تر و تشخیص بهتر را می‌دهد.
چه زمانی سی‌تی‌اسکن توصیه می‌شود؟ سی‌تی‌اسکن معمولاً در مواقع زیر توصیه می‌شود:
بررسی دقیق‌تر پس از عکس‌برداری ساده
صدمات یا تروما (مثلاً ضربه به سر یا قفسه سینه)
بررسی وجود خونریزی، تومور، عفونت یا سنگ کلیه
شرایط اورژانسی که نیاز به پاسخ سریع دارد
پایش وضعیت بیمار در طول درمان
تفاوت سی‌تی‌اسکن با رادیولوژی ساده و MRI
تفاوت با رادیولوژی ساده:
تصاویر سی‌تی دقیق‌تر و مقطعی هستند، در حالی که رادیولوژی ساده دوبعدی و کمتر دقیق است.
رادیولوژی برای استخوان مناسب است، ولی سی‌تی برای بررسی عمیق‌تر اندام‌ها کاربرد دارد.
تفاوت با MRI:
سی‌تی‌اسکن با اشعه ایکس کار می‌کند ولی MRI با میدان مغناطیسی
MRI برای بافت نرم (مغز، مفاصل) مناسب‌تر است ولی سی‌تی برای اورژانس و استخوان‌ها بهتر است
MRI طولانی‌تر و گران‌تر است
سی‌تی‌اسکن در موارد اورژانسی سریع‌تر پاسخ می‌دهد.
چرا مرکز تصویربرداری کوثر شهریار؟
استفاده از دستگاه CT زیمنس آلمان با فناوری پیشرفته
انجام سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی و بازسازی تصاویر
پرسنل آموزش‌دیده و محیطی آرام و بهداشتی
رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی و کمترین میزان اشعه ممکن
ارائه نتایج در کوتاه‌ترین زمان ممکن با تفسیر تخصصی