ام آر آی چیست؟
ام آر آی(MRI) : (Magnetic Resonance Imaging) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی است که بدون استفاده از اشعه‌های مضر، با کمک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم، اندام‌ها، مغز و دیگر نواحی بدن فراهم می‌کند. این روش کاربرد گسترده‌ای در تشخیص تومورها، التهاب‌ها، آسیب‌های عصبی، بیماری‌های عضلانی، عروقی و بسیاری از بیماری‌های دیگر دارد. MRI برای بیماران در هر سن، از نوزاد تا بزرگسال، استفاده می‌شود و به دلیل غیرتهاجمی بودن، ایمنی بالا و دقت زیاد، بسیار پرطرفدار است.
✅ انواع ام آر آی و آمادگی‌های لازم برای هرکدام
ام آر آی مغز و نخاع
MRI مغز و نخاع برای بررسی ساختار مغزی و کانال نخاعی استفاده می‌شود. این نوع ام آر آی در تشخیص دقیق سکته‌های مغزی، تومورهای مغزی، ضایعات مغزی، بیماری‌های دژنراتیو مانند MS، صرع، هیدروسفالی، آسیب‌های نخاعی و ناهنجاری‌های مادرزادی کاربرد دارد. در صورت بروز علائمی مانند سردرد شدید، سرگیجه مداوم، تشنج، تاری دید یا گزگز اندام‌ها، پزشک ممکن است MRI مغز یا نخاع را تجویز کند.
آمادگی: نیازی به ناشتا بودن نیست. در صورت وجود دریچه قلب مصنوعی، سیم‌های فلزی یا ایمپلنت مغناطیسی، اطلاع به پزشک و تکنسین ضروری است. همراه داشتن مدارک پزشکی و سابقه بیماری بسیار مهم است.
ام آر آی شکم و لگن
این نوع MRI برای بررسی ارگان‌های داخلی شکم مانند کبد، طحال، پانکراس، کلیه‌ها، روده، مثانه و اندام‌های تناسلی (رحم، تخمدان‌ها، پروستات) استفاده می‌شود. ام آر آی شکم و لگن به‌ویژه در ارزیابی تومورها، کیست‌ها، التهاب‌ها، خونریزی داخلی و بررسی قبل از جراحی اهمیت دارد. تصاویر به‌دست‌آمده بسیار دقیق‌تر از سونوگرافی یا CT هستند و بدون اشعه ایکس تهیه می‌شوند.
آمادگی: حداقل ۴ ساعت ناشتا بودن لازم است. بهتر است از مصرف غذاهای نفاخ در روز قبل پرهیز شود. برای MRI لگن (مخصوصاً بانوان) داشتن مثانه نیمه‌پر اهمیت دارد. همراه داشتن مدارک قبلی و مشورت درباره مصرف داروها توصیه می‌شود.
ام آر آی ستون فقرات (گردنی، پشتی، کمری)
MRI ستون فقرات به‌طور خاص برای تشخیص فتق دیسک، آسیب‌های مهره‌ها، تنگی کانال نخاعی، عفونت، التهاب یا تومورهای نخاعی به‌کار می‌رود. بیماران با کمردردهای مزمن، بی‌حسی یا گزگز اندام‌ها، ضعف عضلانی یا آسیب‌های ضربه‌ای اغلب نیاز به این نوع ام آر آی دارند. ام آر آی اطلاعاتی دقیق‌تر از رادیولوژی یا CT درباره بافت نرم نخاع و دیسک‌ها ارائه می‌دهد.
آمادگی: نیاز به ناشتا بودن نیست. بیمار باید لباس راحت بدون فلز بپوشد. از همراه داشتن فلزات، سکه، موبایل و کارت بانکی خودداری شود. وجود ایمپلنت‌های ستون فقرات یا عمل جراحی قبلی باید به تکنسین اطلاع داده شود.
ام آر آی مفاصل (زانو، شانه، مچ دست و...)
MRI مفاصل جهت بررسی ساختارهای داخلی مفصل مانند تاندون‌ها، رباط‌ها، غضروف، مایع مفصلی و استخوان‌های اطراف استفاده می‌شود. این نوع تصویربرداری برای تشخیص آسیب‌های ورزشی، التهاب مفصل، آرتروز، پارگی رباط یا مینیسک و اختلالات مادرزادی مفصل بسیار مؤثر است. پزشک ارتوپد پیش از تصمیم‌گیری برای جراحی، معمولاً MRI مفصل را تجویز می‌کند.
آمادگی: نیاز به آمادگی خاصی نیست. توصیه می‌شود سوابق جراحی‌های قبلی و عکس‌های رادیولوژی همراه بیمار باشد. در صورتی که بیمار ایمپلنت فلزی دارد، اطلاع دادن به مسئول تصویربرداری الزامی است.
ام آر آی قلب
MRI قلب برای ارزیابی عملکرد قلب، حجم و ضخامت عضله قلب، دریچه‌ها و عروق کرونر استفاده می‌شود. این روش در تشخیص بیماری‌های مادرزادی قلب، نارسایی قلبی، کاردیومیوپاتی، التهاب‌های قلبی و بررسی قبل از جراحی بسیار دقیق عمل می‌کند. تصاویر به‌دست‌آمده می‌توانند عملکرد دینامیکی قلب در حال تپش را نیز نمایش دهند.
آمادگی: بیمار معمولاً باید ناشتا باشد (حداقل ۴ تا ۶ ساعت). از مصرف کافئین، شکلات یا نوشیدنی‌های محرک قبل از MRI پرهیز شود. داروهای قلبی را طبق دستور پزشک باید مصرف کرد. بیمار باید درباره هرگونه ایمپلنت فلزی یا دریچه مصنوعی با پزشک مشورت کند.
ام آر آی با تزریق ماده حاجب (کنتراست)
در بسیاری از موارد، برای بهتر دیده شدن بافت‌ها یا تشخیص دقیق‌تر ضایعات، پزشک درخواست ام آر آی با تزریق ماده حاجب می‌دهد. ماده‌ای به نام گادولینیوم (Gadolinium) از طریق رگ (معمولاً در دست) تزریق می‌شود و باعث برجسته شدن بافت‌های خاص در تصاویر MRI می‌گردد. این نوع تصویربرداری در موارد زیر کاربرد دارد:
بررسی تومورها، التهاب‌ها و ضایعات مغزی یا نخاعی
تصویربرداری از عروق خونی (MRA)
بررسی متاستازها یا تشخیص عود سرطان
بررسی دقیق پستان، کبد، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها
آمادگی‌های لازم:
در بسیاری از موارد، ناشتا بودن به مدت ۴ تا ۶ ساعت توصیه می‌شود، مخصوصاً اگر ماده حاجب استفاده شود.
انجام آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد کلیه (کراتینین و BUN) پیش از تزریق اجباری است، خصوصاً در بیماران دیابتی، سالمندان یا دارای سابقه نارسایی کلیوی.
در صورت وجود سابقه حساسیت یا آلرژی به داروها، حتماً تکنسین و پزشک را مطلع کنید.
زنان باردار باید قبل از تزریق، با پزشک مشورت کنند.
نوشیدن آب کافی قبل و بعد از تزریق برای کمک به دفع ماده حاجب از بدن توصیه می‌شود.
نکته: ماده حاجب در دوز معمول، ایمن است و در اکثر بیماران هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. با این حال، در بیماران خاص یا دارای مشکلات کلیوی، تصمیم‌گیری نهایی توسط پزشک متخصص رادیولوژی و پزشک معالج انجام می‌شود.
ام آر آی پستان
MRI پستان یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای بررسی ضایعات مشکوک، توده‌ها، ایمپلنت‌ها و پیگیری پاسخ به درمان در بیماران مبتلا به سرطان پستان است. همچنین به عنوان ابزار غربالگری در زنان با سابقه خانوادگی یا ژنتیکی سرطان پستان کاربرد دارد. این روش می‌تواند ضایعاتی را شناسایی کند که در ماموگرافی و سونوگرافی قابل رؤیت نیستند.
آمادگی: بهترین زمان انجام MRI پستان بین روزهای ۷ تا ۱۴ سیکل قاعدگی است. مصرف داروهای معمول مجاز است. در صورت وجود ایمپلنت، تکنسین را مطلع کنید. خانم‌های شیرده یا باردار نیز باید با پزشک مشورت کنند.
ام آر آی جنین
MRI جنین در موارد خاص برای بررسی دقیق‌تر رشد و ساختار اندام‌های داخلی جنین استفاده می‌شود، به‌ویژه زمانی که سونوگرافی نتواند تشخیص قطعی بدهد. این نوع ام آر آی می‌تواند به شناسایی ناهنجاری‌های مغزی، نخاعی، شکمی یا اسکلتی کمک کند. همچنین در تشخیص سندرم‌ها یا ناهنجاری‌های کروموزومی خاص بسیار ارزشمند است.
آمادگی: MRI جنین معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۳۴ بارداری انجام می‌شود و نیازی به آمادگی خاص یا ناشتا بودن ندارد. این روش بی‌خطر و بدون اشعه برای مادر و جنین است. به خانم باردار توصیه می‌شود از مصرف کافئین قبل از اسکن پرهیز کند تا حرکات جنین کمتر باشد و تصویر واضح‌تر گرفته شود. پزشک متخصص زنان و رادیولوژیست قبل از انجام MRI تصمیم‌گیری خواهند کرد.
ام آر آی با بیهوشی (یا آرام‌بخشی)
در برخی موارد خاص، به دلیل ناتوانی بیمار در همکاری یا ماندن در وضعیت ثابت برای مدت طولانی (معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه)، ام آر آی با استفاده از بیهوشی یا داروی آرام‌بخش انجام می‌شود. این نوع MRI اغلب در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
کودکان خردسال که قادر به همکاری نیستند
بیماران دچار اضطراب شدید یا کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته)
بیماران با ناتوانی ذهنی یا حرکتی
بیماران سالمند با لرزش یا حرکات غیرارادی
نحوه انجام:
پیش از تصویربرداری، پزشک متخصص بیهوشی با بیمار (یا همراه او) مشاوره انجام می‌دهد و داروی آرام‌بخش یا بیهوشی خفیف تجویز می‌شود. در طول تصویربرداری، علائم حیاتی بیمار توسط تیم بیهوشی پایش می‌شود تا ایمنی کامل برقرار باشد.
آمادگی‌های لازم:
ناشتا بودن کامل (معمولاً ۶ تا ۸ ساعت قبل از انجام MRI)
عدم مصرف مایعات از چند ساعت قبل طبق نظر پزشک
همراه داشتن مدارک پزشکی و داروهای مصرفی
انجام آزمایش‌های خون در صورت نیاز (طبق نظر پزشک بیهوشی)
حضور یک همراه برای انتقال و مراقبت پس از تصویربرداری
ام آر انترو (MR Enterography)
MR Enterography یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی روده باریک نوعی خاص از ام آر آی شکمی است که برای بررسی دقیق روده باریک طراحی شده است. این روش تصویربرداری به‌ویژه در تشخیص و پیگیری بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون (Crohn's disease) بسیار مؤثر است و بدون استفاده از اشعه یونیزان انجام می‌شود.
موارد کاربرد:
تشخیص و پایش بیماری کرون
بررسی انسدادهای روده‌ای
تشخیص نشت، فیستول، یا تنگی در روده‌ها
ارزیابی پاسخ به درمان‌های دارویی روده
نحوه انجام:
پیش از انجام تصویربرداری، بیمار باید مایع خاصی بنوشد (معمولاً محلول مانیتول یا پلی‌اتیلن گلایکول) که باعث اتساع روده باریک می‌شود. سپس تصویربرداری با MRI انجام شده و در برخی موارد تزریق ماده حاجب نیز صورت می‌گیرد.
آمادگی‌های لازم:
ناشتا بودن به مدت حداقل ۶ ساعت پیش از انجام MRI
نوشیدن مایع مخصوص به مقدار زیاد (در مرکز) حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه قبل از تصویربرداری
در برخی موارد، تزریق داروهای ضدحرکتی مانند "گلوکاگون" برای کاهش حرکات روده و بهبود کیفیت تصویر
انجام آزمایش عملکرد کلیه در صورت استفاده از ماده حاجب
در صورت داشتن حساسیت دارویی، اطلاع به پزشک یا تکنسین ضروری است.
ام آر وی (MR Venography)
یا تصویربرداری رگ‌های وریدی با MRI
MRV نوعی از تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی وریدهای بدن (رگ‌های برگشت‌دهنده خون) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش در مقایسه با سونوگرافی داپلر یا آنژیوگرافی تهاجمی، روشی ایمن، دقیق و بدون استفاده از اشعه است.
موارد کاربرد:
تشخیص ترومبوز وریدی مغز (CVT) یا لخته خون در سینوس‌های مغزی
بررسی ترومبوز ورید عمقی (DVT) در اندام‌ها
ارزیابی ناهنجاری‌های وریدی (مادرزادی یا اکتسابی)
بررسی اختلالات جریان خون در بیماران دارای سردرد مزمن، تشنج یا سکته‌های مغزی مشکوک
تشخیص نارسایی وریدی یا انسدادهای عروقی در شکم یا لگن
آمادگی‌های لازم:
معمولاً نیاز به ناشتا بودن ندارد مگر اینکه همراه با تزریق ماده حاجب انجام شود.
در صورت تجویز ماده حاجب، آزمایش عملکرد کلیه الزامی است.
سابقه هرگونه آلرژی یا بیماری کلیوی باید به اطلاع پزشک برسد.
مصرف داروهای روزانه طبق نظر پزشک ادامه یابد.
از به همراه داشتن اشیای فلزی یا الکترونیکی جداً خودداری شود.
پیامدهای همراه داشتن موارد ممنوعه در دستگاه ام‌آر‌آی (MRI)
تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی کار می‌کند. به همین دلیل، همراه داشتن اشیاء یا موادی که با این میدان مغناطیسی تداخل دارند، می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد:
خطر برای ایمنی بیمار
اشیاء فلزی (مانند سکه، کلید، گیره، موبایل یا حتی زیورآلات) می‌توانند به‌شدت به سمت دستگاه کشیده شوند و باعث آسیب به بیمار یا تکنسین شوند.
ایمپلنت‌های فلزی مانند ضربان‌ساز قلب (پیس‌میکر)، پین‌های ارتوپدی، کلیپس‌های مغزی یا سمعک‌های خاص ممکن است عملکردشان مختل شود یا دچار جابجایی شوند.
تأثیر بر کیفیت تصاویر
وجود فلز یا تجهیزات الکترونیکی می‌تواند تصاویر را دچار اختلال کند (آرتیفکت ایجاد شود)، که ممکن است باعث خطا در تشخیص پزشکی شود.
خطر آتش‌سوزی یا سوختگی
برخی مواد مانند چسب‌های پوستی، تتوهایی با جوهر فلزی، یا لباس‌هایی با الیاف فلزی ممکن است در اثر امواج رادیویی گرم شده و باعث سوختگی پوست شوند.
آسیب به تجهیزات
دستگاه MRI بسیار حساس و گران‌قیمت است. ورود اشیای فلزی ممکن است باعث خرابی یا اختلال در عملکرد دستگاه شود.
نکات ایمنی پیش از ورود به اتاق MRI:
از همراه داشتن هرگونه اشیای فلزی، کارت بانکی، ساعت، تلفن همراه، و وسایل الکترونیکی خودداری کنید.
پزشک یا پرسنل مرکز را در جریان هرگونه ایمپلنت یا عمل جراحی قبلی قرار دهید.
فرم ارزیابی ایمنی MRI را به‌دقت و با صداقت تکمیل کنید.
🏥 چرا ام آر آی را در مرکز تصویربرداری پزشکی کوثر شهریار انجام دهیم؟
مرکز تصویربرداری پزشکی کوثر شهریار با بهره‌مندی از دستگاه MRI پیشرفته ۱.۵ تسلا، محیطی آرام و پرسنلی مجرب، یکی از بهترین مراکز غرب استان تهران برای انجام MRI است. پاسخ‌دهی سریع، پذیرش آسان، امکان انجام تمامی انواع MRI ازجمله با تزریق، تخصص در تصویربرداری دوران بارداری و همکاری با پزشکان متخصص، از جمله مزایای این مرکز است. ما سلامت و آسایش شما را در اولویت قرار داده‌ایم.